The stone inscriptions of Cambodia are unique ancient historical sources. Until now, stone inscriptions are still being discovered from former worshiping places, almost one every semester. This paper is uncovering the meaning of four newly discovered Pre-Angkorian inscriptions that were found in Stung Treng province within this last decade. The first stele, Ka 201, was found from underground at the ruin temple site in Thalaborivath hillock; the second doorjamb, Ka 193, from the broken temple of Prambuon Loveng. Both are situated on the right bank of the Mekong River and are about two kilometers' distance of each other. The third stele was unearthed from a ruined temple site near Badeum pagoda and the last one, a rock inscription, was encountered at a lower island at the confluence of the Sekong and the Mekong Rivers. It can be seen only during the peak of the dry season, when the flowing water becomes shallowest. This is the first written evidence in Cambodia that mentions the existence of a sacred place, called ‘Tirtha’ in the water at the said confluence. Accompanying this stone lettering, there are two rounded pedestals for supporting two different aspects of the God Çiva. Therefore, these objects provide strong evidence that the Mekong water was permanently magically purified as holy water for agricultural enrichment dedicated to people living downstream. All these inscriptions also provide evidence that Khmer people in 7th century preferred worshiping the supreme God Çiva to others.
សិលាចារឹកនៃប្រទេសកម្ពុជា គឺជាប្រភពឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្របុរាណតែមួយគត់។ រហូតដល់សព្វថ្ងៃ គេនៅតែរកឃើញសិលាចារឹកថ្មីៗទៀតជារៀងរាល់ឆ្នាំ ពីអតីតបូជនីយដ្ឋាននានា។ អត្ថបទនេះ នឹងបើកបង្ហាញអំពីអត្ថន័យនៃសិលាចារឹកថ្មីសម័យមុនអង្គរចំនួន៤ផ្ទាំង ដែលគេរកឃើញនៅក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង នៅអំឡុងទសវត្សរ៍ចុងក្រោយនេះ។ បន្ទះស្តម្ភទី១ Ka 201 (K. 1287) គេរកឃើញពីក្នុងដីនៅទីទួលបុរាណបាក់បែកឈ្មោះថលាបរិវ៉ាត់, ផ្ទាំងទី២នៅលើមេទ្វារ Ka 193 (K. 1288) គេរកឃើញនៅលើទីតាំងប្រាសាទបាក់បែកឈ្មោះ ប្រាសាទប្រាំបួនល្វែង ហើយកន្លែងរកឃើញសិលាចារឹកទាំងពីរនេះ ស្ថិតនៅត្រើយខាងស្តាំនៃទន្លេមេគង្គដូចគ្នា ដែលតាំងនៅចម្ងាយប្រមាណ២គីឡូម៉ែត្រពីគ្នា។ ផ្ទាំងស្តម្ភទី៣ K. 1257 គេរកឃើញពីក្នុងដីត្រង់គំនរប្រាសាទឥដ្ឋបាក់បែកជាប់របងវត្តបាដឺម ហើយសិលាចារឹកទី៤ K. 1289 គេប្រទះឃើញនៅលើថ្មដុលមួយដុំធំក្នុងបាតទន្លេត្រង់ចំណុចប្រសព្វនៃទន្លេសេកុង និងទន្លេមេគង្គ។ គេអាចមើលឃើញថ្មចារឹកនេះបាន តែនៅចុងរដូវប្រាំងវេលាទឹកនៅរាក់បំផុត។ ភស្តុតាងសំណេរនេះ គឺជាលើកទី១ហើយនៅកម្ពុជា ដែលមានបញ្ជាក់ពីអត្ថិភាពនៃបូជនីយដ្ឋានតីថ៌ៈ នៅត្រង់ទីប្រសព្វទន្លេទាំងពីរនេះ។ ជាមួយគ្នានេះ យើងឃើញមានផែនទម្រទេវរូបពីរ ដែលពិតជាសម្រាប់តម្កល់រូបព្រះឥសូរ ជាសិវលិង្គពីរប្រភេទផ្សេងគ្នា។ ហេតុដូច្នេះ វត្ថុតាងទាំងនេះ បានផ្តល់នូវសក្ខីកម្មយ៉ាងរឹងមាំថា ទឹកទន្លេមេគង្គត្រូវដូនតាខ្មែរប្រសិទ្ធីមន្តអាគមសក្តិសិទ្ធិទុកជាអចិន្ត្រៃយ៍ ដើម្បីឧទ្ទិសបូជាឲ្យផលកសិកម្មកាន់តែសម្បូណ៌ សម្រាប់ជីវភាពនៅតាមដងទន្លេភាគខាងក្រោម។ ចំណែកសិលាចារឹកដែលបានសិក្សាទាំងអស់នេះ បង្ហាញនូវភស្តុតាងការនិយមគោរពបូជាចំពោះព្រះឥសូរជាធំរបស់ខ្មែរនៅតំបន់នេះ។
